Қазақстан Республикасы
Мәжіліс Парламенті депутаттарына
(тізім бойынша)
2022 жылғы 29 маусымдағы
№ ДС-233
Құрметті депутаттар!
Әлеуметтік-еңбек саласын жақсартуға бағытталған депутаттық сауалдарыңызды қарап, Үкімет тұрақты негізде жұмыстан босатылатын қызметкерлерді жұмысқа орналастыру, еңбек дауларын болдырмау, жұмыскерлерге лайықты жалақы беру, импортауыстыру мәселесі бойынша бірқатар нақты шаралар іске асырылып жатқанын хабарлайды.
Қабылданып жатқан шаралар туралы толығырақ ақпарат қосымшаға сәйкес ұсынылады.
Қосымша: 8 парақта.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі Ә. Смайылов
Атырау және Маңғыстау облыстарын дамытудың кешенді жоспарларына қатысты
Атырау және Маңғыстау облыстарының[ 2021 – 2025 жылдарға арналған кешенді жоспарлары (бұдан әрі – кешенді жоспарлар) инвестициялық жобаларды іске асыруға, жұмыс орындарын құруға, тұрғын үй және өзге де инфрақұрылымды, әлеуметтік саланы, сондай-ақ кәсіпкерлік қызметті дамытуға бағытталған.
Кешенді жоспарларда Атырау облысында 187 іс-шараны және Маңғыстау облысында 227 іс-шараны іске асыру көзделген.
Кешенді жоспарларды іске асыру 2025 жылға қарай жалпы өңірлік өнімді Атырау облысы бойынша – 8,9 трлн теңгеге дейін және Маңғыстау облысы бойынша – 4,1 трлн теңгеге дейін ұлғайтуды, Атырау облысы бойынша – 42 мың және Маңғыстау облысы бойынша – 55 мың жұмыс орынын құруды, Атырау облысы бойынша – 3,5 млн. астам және Маңғыстау облысы бойынша – 4 млн тұрғын үй шаршы метрін пайдалануға беруді, халықтың нақты табысын Атырау облысы бойынша – 18 %-ға және Маңғыстау облысы бойынша – 22 %-ға өсіруді қамтамасыз етеді.
Кешенді жоспарларды іске асыру шеңберінде 2021 жылы Атырау облысы бойынша – 1 193 адам (тұрақты – 186 адам, уақытша – 1 007 адам) және Маңғыстау облысы бойынша – 13 894 адам (тұрақты – 3 891 адам, уақытша – 10 003 адам) жұмысқа орналастырылды.
Ағымдағы жылдың 6 айының қорытындысы бойынша Атырау облысы бойынша – 528 адам (тұрақты – 112 адам, уақытша – 416 адам) және Маңғыстау облысы бойынша – 9 295 адам (тұрақты – 977 адам, уақытша – 8318 адам) жұмысқа орналастырылды.
Кешенді жоспарларды уақтылы орындау және іске асыру Үкіметтің бақылауында.
«Теңізшевройл» ЖШС мердігерлік ұйымынан босатылған қызметкерлерді жұмысқа орналастыруға қатысты
Ағымдағы жылдың 6 айында «Теңізшевройл» ЖШС (бұдан әрі – ТШО) болашақ кеңейту жобасынан 7,6 мың қызметкер жұмыстан босатылды, оның ішінде ТШО ішінде – 1,1 мың адам жұмысқа орналастырылды, сондай-ақ басқа да ұқсас кәсіпорындарға – 332 адам, бос жұмыс орындарына – 354 адам жұмысқа орналастырылды, 645 адам – жұмысынан айырылу бойынша жәрдемақы алуда, 888 адам – халықты жұмыспен қамту орталығында есепте тұр және 4,3 мың бұрынғы қызметкерлермен түсіндіру жұмыстары жүргізілуде.
Бұған қоса, ағымдағы жылғы шілде айынан қыркүйек айына дейін тағы
8,9 мың қызметкерді босату жоспарлануда, оның ішінде ТШО ішінде
941 адамды жұмысқа орналастыру жоспарлануда.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі, ТШО және Атырау облысы әкімдігі арасындағы үш жақты кездесу шеңберінде ТШО жобаларынан босатылатын қызметкерлерді жоспарлы босатуға мониторинг және жұмыспен қамтамасыз ету жөніндегі жол картасы (бұдан әрі – жол картасы) іске асырылуда.
Жол картасына сәйкес жұмыстан босатылатын жұмыскерлердің бір бөлігі ұқсас кәсіпорындарға ауыстырылатын болады, сондай-ақ оларға кәсіптік бағдар беруді жүргізуді, кәсіпкерлікке ынталандыруды және мемлекет субсидиялайтын жұмыс орындарын ұйымдастыруды, сондай-ақ қысқа мерзімді оқытуды қоса алғанда, халықты жұмыспен қамту орталығы арқылы жұмысқа орналастыру бойынша жәрдем көрсетілетін болады.
Алайда, жоғары білікті қызметкерлер қатарындағы жұмыстан босатылған қызметкерлердің қалған бөлігі оларды одан әрі жұмысқа орналасуға көмек көрсетуді қажет етпейді. Қандай да бір салада үлкен кәсіби жұмыс тәжірибесі, білімі және бірегей дағдылары бар адамдар өз бетінше жұмысқа орналасады.
Осыған байланысты, жұмыстан босатылатын қызметкерлерді жұмысқа орналастыру мақсатында Үкімет жан-жақты көмек көрсету және қамту және халық арасында жұмыссыздық деңгейінің өсуіне жол бермеу жөнінде барынша шаралар қабылдауда.
Маңғыстау облысының жұмыссыз тұрғындарын жұмысқа орналастыруға қатысты
Ағымдағы жылдың сәуір айында Үкімет Халықтың табысын арттырудың 2025 жылға дейінгі бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) бекітті, онда облыстардың, аудандар мен қалалардың әкімдері үшін жұмыс орындарын құруды дұрыс есепке алу жөніндегі тетіктерді әзірлей отырып, индикаторды белгілеу – халықтың әрбір 10 мың адамына кемінде 100 жаңа жұмыс орны көзделген.
Жұмыс орындарын құру мониторингін жүзеге асыру үшін Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі жұмыс орындарын құруды есепке алу әдістемесін әзірлеп, бекітті, ол кемінде 10 мың халқы бар әрбір аудан және облыстық маңызы бар қала бойынша еңбекке қабілетті жастағы халық санының 1% есебінен жаңа жұмыс орындарын құру жөніндегі нысаналы индикаторды айқындауды көздейді.
Жаңа жұмыс орындарын есепке алу «Жұмыс орындарын құру мониторингі» интеграцияланған картасы арқылы деректерді жинау негізінде жүзеге асырылатын болады.
Жүйе құрылған жұмыс орындарына мониторинг жүргізуге мүмкіндік береді, оны жергілікті атқарушы органдар толтырады. Олардың дәйектілігін тексеру еңбек шартын тіркеу, зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдардың болуы арқылы жүзеге асырылады.
Мәселен, ағымдағы жылы 444 мың жұмыс орнын құру жоспарлануда, 2022 жылғы 20 шілдедегі жағдай бойынша 225,6 мың жұмыс орны құрылды.
Құрылатын жұмыс орындары туралы халықты хабардар ету, сондай-ақ азаматтарды жұмысқа орналастыру процесінің ашықтығын қамтамасыз ету үшін «Электрондық еңбек биржасы» интернет- порталында (бұдан әрі – ЭБТ) бос жұмыс орындарын жариялау және жұмысқа орналастыру үшін арнайы функционал іске қосылды.
Бос жұмыс орындары туралы ақпарат (Ұлттық жобалар; тұрақты және уақытша жұмыс орындары бөлінісінде) жұмыспен қамту орталықтарында тіркелген және жұмыс іздеп жүргендер, жұмыссыз және жұмыс іздеуді өз бетінше жүзеге асыратындар үшін қолжетімді.
Қазіргі уақытта жергілікті атқарушы органдар жұмыс берушілермен өз бос жұмыс орындарын толтыру бойынша жұмыс жүргізуде және бүгінгі күні
1 203 кәсіпорын ЭБТ-ға 1 989 жоба орналастырылған, оларда 39 мың бос жұмыс орындары бар (біліктілік талаптарын, төленетін жалақы мөлшерін және жұмыстардың сипаттамасын көрсете отырып) олардың 9,4 мыңына жұмысқа орналастырылды. Жобалар мен бос орындар тізімі осы жобалардың дайын болуына қарай жаңартылады.
Мәселен, Маңғыстау облысы бойынша халықты жұмыспен қамту үшін іске асырылып жатқан Ұлттық жобалар шеңберінде 20,6 мың жұмыс орнын (тұрақты – 11,6 мың, уақытша – 9 мың) құру жоспарланған және қабылданған шаралар нәтижесінде ағымдағы жылдың 6 айында 14,6 мың жұмыс орны құрылды, оның ішінде 3,6 мың адам Жаңаөзен қаласында. Бұл жұмыс орындарын құрудың жылдық жоспарының 71%-ын құрайды. Жыл соңына дейін тағы 10 мың жұмыс орнын құру жоспарлануда, жоспар бойынша 6 мың.
Сондай-ақ, Маңғыстау облысы бойынша «Жұмыс істеймін» жобасы жүзеге асырылуда, оның аясында 721 адам жұмысқа орналастырылды, жалақысы 180 мың теңге.
2019 жылы «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ (бұдан әрі – ҚМГ) Маңғыстау облысының әкімдігімен бірлесіп Жаңаөзен қаласының жұмыссыз тұрғындарын «Өзенмұнайгаз» АҚ-ға жұмысқа орналастыру схемасын әзірледі.
Осы схема шеңберінде қазіргі уақытта 943 адам, оның ішінде ҚМГ-да – 561 адам, сервистік және мердігерлік ұйымдарға – 382 адам жұмысқа орналастырылды.
Халықты жұмыспен қамту мәселесі Үкіметтің тұрақты бақылауында.
Маңғыстау облысының кәсіпорындарында еңбек дауларын реттеу жөнінде шаралар қабылдауға қатысты ұсыныс бойынша
Еңбек саласындағы проблемалық мәселелерді шешу үшін Маңғыстау облысының кәсіпорындарында 2021 жылдан бастап облыс әкімінің төрағалығымен ведомствоаралық штаб (бұдан әрі – Штаб) жұмыс істейді. Ағымдағы жылдың басынан бері Штабтың 9 отырысы өткізіліп, өңірдегі кәсіпорындардың проблемалық мәселелер қаралды.
Қазіргі уақытта Атырау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан және Қызылорда облыстарында осындай штабтар құру мәселесі пысықталуда.
Осы жылы еңбек жанжалдарының көпшілігі наразылық акциялары 2021 жылы өткізілген кәсіпорындарда орын алды. Бұл ретте 2021 жылғы барлық еңбек қақтығыстары жұмысшылардың талаптарын толық немесе ішінара қанағаттандыру арқылы шешілді. Осылайша, қызметкерлер ереуіл – бұл жұмысшылардың талаптарын қанағаттандырудың жалғыз тиімді құралы деп санайды, нәтижесінде заңсыз акцияларды ұйымдастыру фактілері және т.б. тіркелуде.
Жалпы еңбек ұжымдарының наразылықтары азаматтық-құқықтық сипатқа ие. Осыған қарамастан, еңбек наразылықтарына қатысушылар кәсіпорындардың жұмысын тоқтата тұру қаупі бар ереуіл жариялау, астанаға топпен келу және бейне хабарлама түсіру сияқты қысым әдістерін қолданды.
Бұл ретте жұмыскерлердің жекелеген талаптары шектен тыс болды және қолданыстағы заңнамаға қайшы келді (атап айтқанда, жеке компанияларды «ҚазМұнайГаз» құрамына қосу, оларды ұлттандыру жөнінде талаптар қойылды).
Сондықтан наразылық акциясына қатысушылармен жұмыскерлердің базалық әлеуметтік мәселелерін шешуге баса назар аудара отырып, сындарлы арнада келіссөздер жүргізу туралы шешім қабылданды.
Әлеуметтік-еңбек саласындағы тұрақтылықты қамтамасыз ету мақсатында мынадай жедел және жүйелі шаралар әзірленіп, іске асырылуда:
жедел шаралар ретінде еңбек жанжалдарының алдын алу және шешу жөніндегі жұмыс орталық және жергілікті, кәсіподақтар мен жұмыс берушілердің бірлескен іс-қимыл алгоритмі шеңберінде жүргізіледі.
Барлық еңбек мәселелері тек құқықтық салада шешіледі.
Еңбек жанжалдарын шешу практикасы пәрменді әдістер ретінде болды:
1) жұмыс берушілер мен қызметкерлер арасында келіссөздер жүргізу жолымен; 2) барлық тараптардың қатысуымен қоғамдық комиссиялар құру жолымен;
3) ереуілдерді заңсыз деп тану туралы сотқа талап-арыз беру арқылы шешу.
Бұдан басқа, әлеуметтік-еңбек саласындағы тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін Ақтау қаласында Басқарма төрағасының ҚМГ барлау және өндіру жөніндегі орынбасарының басшылығымен ҚМГ өкілдігі ашылды, штат саны 40-қа жуық адамды құрайды.
Өкілдіктің ашылуы өңірдің мұнай өндіруші және мұнай сервистік кәсіпорындарында 5 еңбек жанжалын нақты және сол жерде шешуге мүмкіндік берді.
Жалпы, бұл тәсілдер бүгінде еңбек ұжымдары арасындағы жағдайға айтарлықтай әсер етті. Көптеген кәсіпорындарда наразылық толқыны басылды.
Шілде айының басынан бері жаңа еңбек жанжалдары тіркелген жоқ. Жылдың басымен салыстырғанда қауіпті кәсіпорындар саны 5 есе азайды (қаңтар айындағы 20 жағдайдан шілде айында 4-ке дейін).
Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі Маңғыстау облысының әкімдігімен бірлесіп, бұқаралық ақпарат құралдарында жұмыс беруші мен жұмыскер арасындағы еңбек дауларының сипатын жария ету бойынша жұмыс жүргізуде, оларды тек құқықтық тұрғыдан ғана шешу қажет.
«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (бұдан әрі – Қор) компаниялар тобында әлеуметтік-еңбек қатынастары мәселелері қызметтің басым бағыттарының қатарына кіреді. «Кәсіподақ белсенділерінің корпоративтік мектебі» жобасын іске асыру шеңберінде ағымдағы жылдың ақпан айынан наурыз айына дейін ҚМГ еншілес және тәуелді ұйымдарында портфелдік компаниялар кәсіподақтарының 38 жұмыскері оқытылды. Қазіргі уақытта осындай курстар Ақтау және Алматы қалаларында өтуде.
Қабылданған шаралардың нәтижесінде проблемалар бар 42 кәсіпорында еңбек жанжалдары толық шешілді.
Сонымен қатар, ағымдағы жылғы 2-13 шілде кезеңінде құрамында Президент Әкімшілігі, Бас прокуратура, Ұлттық қауіпсіздік комитеті, Ішкі істер, Денсаулық сақтау, Білім, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, Экология, Энергетика, Индустрия және инфрақұрылымдық даму, Ақпарат және қоғамдық даму, Мәдениет және спорт, Сыртқы істер министрліктері, Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты, Орталық коммуникациялар қызметі және ҚМГ қызметкерлері бар Жұмыс комиссиясының (бұдан әрі – Комиссия) қоғамдық-саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдайды зерделеу бойынша Маңғыстау облысына сапары жүзеге асырылды.
Сервистік компаниялардың мамандары мен қызметкерлері жалақысының бірыңғай тарифтік шкаласын қалыптастыруға қатысты ұсынысқа қатысты
Салалық мемлекеттік органдар ұйымдармен, қызметкерлер мен жұмыс берушілер бірлестіктерімен бірлесіп, разрядаралық коэффициенттердің бірыңғай мөлшерлерін енгізу, жалақыны индекстеу және т.б. жолымен мұнай-газ, химия, тау-кен металлургиясы, құрылыс, атом және энергетика саласы қызметкерлерінің еңбегіне ақы төлеуді біріздендіру жөнінде жұмыс жүргізді.
Мысалы, құрылыс саласының әлеуметтік-экономикалық мәселелері бойынша салалық келісімі бойынша біліктілігі төмен сала қызметкерлері үшін ең төменгі жалақыға – 3,55 дейін бірыңғай арттыру коэффициенті бекітілді.
Химия саласының салалық келісімі бойынша бірінші разрядты жұмыскердің айлық тарифтік мөлшерлемесінің ең төмен мөлшері айлық жалақының ең төмен мөлшерінің 1,21-ден төмен емес мөлшерінде белгіленген.
Ағымдағы жылғы 1 ақпаннан бастап ҚМГ сервистік компанияларының қызметкерлеріне жалақы мөлшері біріздендірілді – тапсырыс беруші қызметкерлерінің орташа жалақысының кемінде 70 %-ын құрайды, инфляцияны ескере отырып, мердігерлердің жалақысын жыл сайын индекстеу енгізілді.
Қор желісі бойынша а.ж. басынан бері жалақысы төмен лауазымдарға ерекше назар аудара отырып, Қор тобының барлық кәсіпорындары бойынша өндірістік персоналдың жалақы деңгейін сараланған түрде арттыру бойынша шаралар қабылданды, атап айтқанда:
- мұнай-газ саласында – 7%-дан 45%-ға дейін шамамен 54,8 мың қызметкер;
- электр энергетикасы саласында – 8 %-дан 48%-ға дейін шамамен 18,4 мың қызметкерге;
- химия саласында – 20 %-дан 30%-ға дейін шамамен 12 мың қызметкерге;
- т/ж және авиатасымалдау саласында – 20%-дан 39%-ға дейін шамамен 110 мың қызметкерге;
- ақпарат және пошта байланысы саласында – 5 %-дан 25%-ға дейін шамамен 31,7 мың қызметкер;
– тау-кен өндіру саласында – 5 %-дан 30%-ға дейін шамамен 16,1 мың қызметкер.
Сондай-ақ, Қор ҚМГ мердігерлік ұйымдарының өндірістік қызметкерлерінің жалақыларын ұлғайту және үзілістерді қысқарту бойынша шараларды іске асыруда.
Бұл бағыттағы жұмыс жалғасатын болады.
Тендерлік құжаттарда жұмыстарды орындауға жұмсалатын жалақы мөлшерін көрсетуге қатысты ұсынысқа қатысты
Қордың сатып алу стандартына және 2022 жылға мердігерлік ұйымдардың қызмет көрсетуіне арналған үлгілік шарттарға өнім берушілердің қызметкерлері алатын жалақының ең төменгі шегін белгілеу бөлігінде өзгерістер енгізілді.
Ағымдағы жылдың сәуір айында Қордың Директорлар кеңесі сатып алуды жүзеге асырудың жаңа тәртібін бекітті. Тәртіп бойынша өнім беруші қызметкерлерінің еңбекақысы мен әлеуметтік қолдауға арналған шығыстарының өзгеруі салдарынан шарт сомасын ұлғайту мүмкіндігі көзделген.
Өнім берушінің сатып алу туралы шартта белгіленген тәртіппен және мерзімдерде тиісті қызметкерлердің аударылған міндетті зейнетақы жарналары туралы Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан үзінді көшірмелерді тоқсан сайын беруі өнім берушінің осы міндеттемені орындауын растау болып табылады.
Міндеттемелер орындалмаған жағдайда өнім беруші сатып алу туралы шарттың жалпы құнының кемінде 10%-ы мөлшерінде айыппұл түрінде жауапты болады, оны өнім беруші төлеуге тиіс немесе тапсырыс беруші тараптар орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің қабылданғанын – берілгенін растайтын тиісті (түпкілікті) актіге қол қойғанға дейін ұстап қалуы мүмкін.
Жоғарыда аталған мәселе Қордың ерекше бақылауында.
Импортты алмастыруға қатысты ұсынысқа қатысты
«Теңізшевройл» ЖШС, «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.» ЖШС және «Норт Каспиан Оперейтинг Компани Н. В.» ЖШС ірі мұнай-газ жобалары операторларының ұсынымдарына сәйкес мұнай-газ машинасын жасауды дамыту жөніндегі халықаралық орталық (бұдан әрі – орталық) үш тауар тобы (тиек арматурасы (клапандар), бақылау-өлшеу аспаптары) бойынша талдау жүргізді Автоматтандыру және электротехникалық жабдықтар) операторлардан алдағы он жылға неғұрлым жоғары сұранысқа ие. Мұндай қажеттіліктің жалпы сомасы 400 миллион АҚШ долларына бағаланады.
Орталық еліміздің 13 өңірінде 50 отандық өндірушінің өндірістік алаңдарына барып, көшпелі іс-шаралар өткізді.
Мәселен, Бағдарламаны іске асыру шеңберінде өндірістерді жергіліктендіру мақсатында ел аумағында 4,9 млрд теңге жалпы инвестициялар сомасына жергіліктендіруді көздейтін және 300 жаңа жұмыс орындарын құра отырып, үш тауар тобы бойынша 4 халықаралық тауар өндірушілермен келісімдер жасалды.
Бүгінгі таңда 50 жұмыс орнын құрумен 1 кәсіпорын іске қосылды. Осы жылдың соңына дейін 20-дан астам жұмыс орнын құра отырып, 2 өндірісті іске қосу жоспарланған.
Бұдан басқа, ірі мұнай-газ жобаларында (ТШО, КПО, НКОК) жергілікті қамту үлесін арттыру мақсатында келісімшарттар мен келісімдер жасалған
16 жобаны іске асыру жоспарланған.
Сонымен бірге технологиялар трансфертінің тиімді жүйесін, мұнай-газ компанияларының отандық өндірушілермен технологиялық кооперациясын құру бойынша, сондай-ақ жаңа өнім шығаруды игеруде отандық компанияларды қолдау бойынша тұрақты жұмыс жүргізілуде.
Сонымен қатар, агроөнеркәсіптік кешен саласында ішкі нарықты отандық азық-түлік тауарларымен толықтыру жұмыстары жүргізілуде.
Азық-түлік тауарларының негізгі түрлері бойынша ішкі нарықтың отандық өндіріс есебінен қамтамасыз етілуі 80 және одан да көп пайызды құрайды. Құс еті, шұжық өнімдері, ірімшіктер мен сүзбе, алма, қант және балық сияқты тауарлар ерекше жағдай болып табылады.
Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі 2021 – 2025 жылдарға арналған ұлттық жоба шеңберінде импортқа тәуелді тамақ өнімдерінің әрбір бағыты бойынша нақты инвестициялық жобалар айқындалды және іске асырылатын болады. Нәтижесінде 2024 жылдың соңына дейін қантты қоспағанда, өнімнің осы түрлері бойынша ішкі нарықтың қамтамасыз етілу деңгейін 100 %-ға дейін (қант бойынша-80%) жеткізу міндеті қойылды.
Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында азық-түлік тауарларының физикалық және экономикалық қолжетімділігін, тамақ өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған 31 іс-шараны көздейтін 2022 – 2024 жылдарға арналған азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жоспар қабылданды.
Сондай-ақ, Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес Үкіметтің 2022 жылғы 30 маусымдағы №452 қаулысымен елішілік құндылықтар мен экспортқа бағдарланған өндірістерді дамыту бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) бекітілді.
Бағдарламаны бекіту мақсатында өңдеу өнеркәсібін дамыту үшін бәсекелестік артықшылықтар мен өсу нүктелерін айқындау мақсатында өнеркәсіп секторына кешенді талдау жүргізілді.
Жүргізілген талдау қорытындылары бойынша импорттық тауарларды алмастыру және өндірістерді оқшаулау деңгейін арттыру мүмкіндіктері айқындалды, қаржыландыру, кадрларды дамыту, ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (бұдан әрі – ҒЗТКЖ) мен инфрақұрылым бойынша іс-шараларды ескере отырып, бәсекеге қабілетті кәсіпорындарды дамыту үшін жағдайлар қалыптастыру жөніндегі шаралар кешені әзірленді.
Бағдарламаның негізгі мақсаты ішкі нарықты кейін экспортқа шығара отырып, отандық өндірістің бәсекеге қабілетті тауарларымен толықтыру болып табылады.
Нысаналы индикатор отандық нарықта 761 тауар, оның ішінде
55 сұранысқа ие және 105 негізгі тауар өндіру болып табылады.
Нысаналы индикаторға қол жеткізу үшін тауарлар өндірісі мынадай топтарға бөлінген:
1) импортты алмастыруға әзірлігі жоғары тауарлар - отандық өндірісі бар, қуаттарды жүктеу деңгейі төмен;
2) импортты алмастыруға орташа дайын тауарлар - өндірісі жоқ, іске қосу үшін белгілі бір құзыреті мен инвестициялары және тұрақты сұранысы бар;
3) импортты алмастыруға әзірлігі төмен тауарлар - осы санатқа өндіру үшін оларды өткізуге жағдай жасау қажет жоғары технологиялық тауарлар (білім, ҒЗТКЖ, технологиялар) жатады.
Бағдарламаның негізгі мақсатына қол жеткізуді ынталандыру үшін іс-шаралар жоспарында көзделген мынадай шаралар кешені іске асырылатын болады (46 іс-шара):
- салаларды дамытуға қолайлы жағдайлар жасауға бағытталған жалпы жүйелік шаралар (қаржылық қамтамасыз ету);
- отандық кәсіпорындарды шикізатпен қамтамасыз ету;
- кадрлық қамтамасыз ету және ҒЗТКЖ;
- реттелетін сатып алуды қатаңдату;
- инфрақұрылыммен қамтамасыз ету;
- ЕАЭО нарығына қолжетімділік.
Осылайша, іс-шаралар жоспары есебінен өңдеу өнеркәсібін дамытуды қаржыландырудың жаңа тетігі іске асырылатын болады (ЕДБ капиталын тарту), жаңа өндірістер қажетті шикізатпен қамтамасыз етілетін болады. Бағдарламаның әлеуметтік құрамдас бөлігі тұрғысынан жобаларды іске асыруға тартылған азаматтар өз құзыреттеріне сәйкес тұрақты жоғары білікті жұмыс орындарына және бәсекеге қабілетті жалақыға үміткер бола алады.
Бағдарламаны іске асыру шеңберінде 2023 – 2026 жылдар аралығындағы кезеңде өңдеуші өнеркәсіпке инвестициялар өсімі шамамен 130 мың жұмыс орнын құра отырып, 22,2 трлн теңгені құрайды.
Бұл бағдарламаның негізгі жобалары:
1. «Kazakhstan Petrochemical Industries Inc.» ЖШС «KLPE» ЖШС-мен бірлесіп, Атырау облысында алғашқы интеграцияланған газ-химия кешенінің құрылысы (3 454,3 млрд теңге, 1 381 жұмыс орны, жылына 500 мың тонна полипропилен, жылына 1 250 мың тонна полиэтилен);
2. «ҚазАзот» АҚ Маңғыстау облысындағы аммиак-карбамид кешені
(582 млрд тг, 800 жұмыс орны, жылына 500 мың тонна аммиак, жылына 500 мың тонна карбамид, жылына 500 мың тонна аммиак селитрасы);
3. «SRPM Resources Ltd» ЧК Батыс Қазақстан облысындағы Калий тыңайтқыштары зауыты (436 млрд тг, 1 400 жұмыс орны, жылына 4,7 млн тонна);
4. «Компания Нефтехим LTD» ЖШС Павлодар облысында сұйытылған көмірсутекті газдар мен полимерлер алу жөніндегі кешен (жылына 129 млрд тг, 148 жұмыс орны, 100 мың тонна полипропилен және 70 мың тонна полистирол);
5. «Еврохим-Қаратау» ЖШС Жамбыл облысында минералды тыңайтқыштар өндіру жөніндегі химиялық кешен (370 млрд теңге, 2 000 жұмыс орны, жылына 1 млн тонна).
Ағымдағы жылы 16 мың жұмыс орнын құра отырып, жалпы сомасы
2 трлн теңге болатын 158 жобаны іске қосу жоспарланған.
Іс-шаралар жоспарына сәйкес 2022 жылғы 1-тоқсанда 265 жұмыс орны бар 4 жоба, 2-тоқсанда 1083 жұмыс орнын құрумен 15 жоба іске қосылды,
3 және 4-тоқсанда 11 мың жұмыс орнын құру жоспарлануда.
[1] ҚР Үкіметінің 2021 жылғы 21 мамырдағы №337 қаулысымен бекітілген
[2] ҚР Үкіметінің 2022 жылғы 2 ақпандағы №41 қаулысымен бектіліген
